Түркістан қаласы тарихи және рухани орталық ретінде танылғанымен, оның заманауи инфрақұрылымын дамыту ел басшылығының назарындағы басты міндеттердің бірі болып отыр. Қаланың тұрғындары мен қонақтарының өмір сүру сапасын арттыру үшін ауыз су мен кәріз жүйесі инфрақұрылымын жаңғырту жұмыстары ауқымды қарқынмен жүзеге асырылуда. Бұл бағыттағы жұмыстардың маңыздылығы мен болашағы туралы Түркістан қаласы Инфрақұрылым және коммуникациялар бөлімінің басшысы Ержан Имаилов баяндап берді. Ауыз су мәселесі – кез келген елді мекеннің басты инфрақұрылымдық міндеттерінің бірі. Түркістан қаласы облыс орталығы мәртебесін алғаннан кейін, тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі басымдыққа ие болды. Осы мақсатта бірнеше ірі жоба жүзеге асырылып келеді.
- Негізгі жобалар:
2021 жылдан бастап қалада ауыз су жүйесін жаңарту мен кеңейту бағытында 4 ірі жоба қолға алынды:
- Яссы-Шавгар мөлтекауданындағы су құбыры желілерін қайта құру: Бұл жоба «Азия-Сервис» ЖШС арқылы жүзеге асырылып, толығымен аяқталды.
- 1-2 мөлтекаудандар мен Ремзауыт аумағындағы ауыз су құбырларын жаңғырту: «Құрылыс-Тед» ЖШС атқарған бұл жоба 2021 жылдың соңында аяқталып, пайдалануға берілді.
- Мақтазауыт аумағындағы ауыз су құбырларын қайта жаңғырту: Бұл жобаны «Үш сай» ЖШС жүзеге асыруда. Жоспар бойынша, ол 2024 жылы толықтай аяқталмақ.
- Жаңа қоныстанған тұрғындарды ауыз су жүйесімен қамтамасыз ету: «Бақ береке-2030» ЖШС іске асырып жатқан бұл жоба жаңа және ескі аудандарда бұрын су құбыры болмаған көшелерді қамтуды көздейді.
- Су жетіспеушілігін жою:
Бұрын қаладағы кейбір мөлтек аудандарда ауыз су құбыры мүлдем болмаған. Мысалы, Шавгар мөлтек ауданындағы Н.Төреқұлов көшесі және Бірлік, Отырар, Яссы-Шавгар сияқты аудандардың көшелері құдық суларын пайдаланып келген. Жаз айларында бұл аудандарда жерасты сулары тартылып, тұрғындар қиыншылық көрген. Аталған жобалар осы олқылықтарды толтыруды көздейді. - Қазіргі көрсеткіштер:
Бүгінгі таңда қаладағы 41 528 абоненттің 98,9%-ы ауыз сумен қамтылып отыр. Су көзі ретінде Кентаудағы «Мырғалымсай» су қоймасы пайдаланылады. Бұдан бөлек, қаладағы 21 ұңғыма резерв ретінде сақталуда. Қалада екі ірі су қоймасы бар: Б.Майлин көшесіндегі орталық су қоймасы және әкімшілік-іскерлік орталықтағы жаңа су қоймасы. Бұл қоймалардың жалпы сыйымдылығы 72 000 м³ құрайды. Су тұтынуға сұраныс артқандықтан, ескі құбырларды жаңарту жұмыстары да кезең-кезеңімен іске асырылып келеді. Кәріз жүйесін жетілдіру – тұрғындардың денсаулығы мен қаланың экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз етудегі негізгі міндеттердің бірі. Облыс орталығы мәртебесіне дейін Түркістанда кәріз жүйесімен қамту көрсеткіші небары 27%-ды құраған еді. Бүгінде бұл көрсеткіш 32%-ға дейін өсті. Алайда, бұл деңгей қала қажеттіліктерін толық қамтамасыз етуге жеткіліксіз болғандықтан, бірнеше ірі жоба қолға алынған. - Қазіргі инфрақұрылым:
Қалада тәулігіне 20 000 м³ сарқынды суды тазалай алатын бір сарқынды су тазарту ғимараты жұмыс істейді. Сонымен қатар, 27 КНС (кәріз насостық станциясы) және 127 шақырым кәріз құбыры қолданыста. - Ауқымды жобалар:
2021 жылы басталған 7 ірі жобаның құрылысы 2023-2024 жылдары аяқталады деп жоспарланған. Бұл жобалар «Тұран-2», «Отырар-2», «Яссы-Ыждыхат», «Бекзат», «Ортақ-1», «Ортақ-2» сияқты аудандарды қамтиды. Ортақ аумағының көлемді болуына байланысты, жоба үш кезеңге бөлініп іске асырылуда. Жобалардың жалпы құны 24 млрд теңгені құрайды және нәтижесінде 34 157 абонент кәріз жүйесіне қосылады. - Қолайсыздықтар және болашақ жоспарлар:
Кәріз жүйесінің құрылысы кезінде асфальтталған жолдар бұзылып, шаң-тозаң, батпақ сияқты уақытша қолайсыздықтар туындауы мүмкін. Алайда, бұл тұрғындардың игілігі үшін жасалып жатқан жұмыстар болғандықтан, халық бұл жағдайға түсіністікпен қарап отыр. 2024 жылы осы жобалар аяқталған кезде, қаланы кәріз жүйесімен қамту көрсеткіші 50%-ға жетеді. - Жоспарланған жобалар:
2025 жылға дейін «Ортақ-3» және «Баянауыл» аумақтарында жаңа кәріз жүйесінің құрылысы басталады. Бұл жобалар жүзеге асырылғанда, қаладағы қамту көрсеткіші 95,5%-ға дейін өседі.
Кәріз жүйесі – қала тұрғындарының санитарлық-гигиеналық жағдайының жақсаруы мен қоршаған ортаның таза сақталуы үшін аса маңызды. Қазіргі таңда көптеген тұрғын үйлерде септик жүйесі пайдаланылуда. Алайда, олардың көбісі талапқа сай емес. Толықтай бетондалмаған септиктерден шыққан лас су жерасты қабатына сіңіп, қаладағы су ұңғымаларын ластайды. Бұл экологиялық қауіп төндіріп қана қоймай, тұрғындардың денсаулығына да зиян келтіруі мүмкін. Түркістан қаласының ауыз су мен кәріз жүйесін жаңғырту бағытында жүргізіп жатқан жұмыстары – қаланың экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз етуге, тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға және заманауи инфрақұрылымды қалыптастыруға бағытталған маңызды қадамдар. 2024-2025 жылдарға жоспарланған жобалар аяқталғаннан кейін, Түркістан тек рухани ғана емес, сондай-ақ инфрақұрылымы дамыған заманауи қала ретінде жаңа деңгейге көтеріледі.