Түркістан қаласында өткен халықаралық ғылыми шара климаттың өзгеруіне байланысты туындайтын мәселелерге ғылыми көзқарас пен практикалық шешімдер ұсынуға арналған маңызды алаңға айналды. Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі, Ғылым қоры және Халықаралық ғылыми-техникалық орталығы ұйымдастырған бұл шараға Қазақстанның түрлі өңірлерінен келген ғалымдар мен докторанттар, сондай-ақ бизнес және үкімет өкілдері қатысты. Кездесу барысында ғалымдар мен сарапшылар климаттың өзгеруінің ғаламдық мәселелеріне жауап іздеп, өзара пікір алмасып, жаңа ғылыми бастамалар мен жобалардың бағытын анықтады.
Шараның басты тақырыптарының бірі – климаттың өзгеруі мәселесіне әлеуметтік әділетті көшуді қамтамасыз ету болды. Бұл бағытта мамандар мен ғалымдар климаттың өзгеруіне жауап ретінде экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету және әлеуметтік әділеттілікке негізделген саясатты жүзеге асыру қажеттілігін талқылады. Өзгерістерге бейімделу үшін тек энергетика мен көлік секторларын ғана емес, әлеуметтік салада да өзгерістер жүргізу маңызды. Шараға қатысушылар климаттың өзгеруі, су тапшылығы және табиғи ресурстарды теңгерімсіз пайдалану сияқты мәселелердің жаһандық деңгейде әсер ететінін атап өтті. Бұл мәселелер тек аймақтық емес, бүкіл адамзат баласына ортақ екенін ескеріп, халықаралық деңгейде ынтымақтастық пен келісілген іс-әрекеттерді қажет етеді. ЮНЕСКО-ның аймақтық кеңсесінің әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар секторының меңгерушісі Мақсат Байбековтың айтуынша, қазіргі заманғы экологиялық, әлеуметтік және экономикалық мәселелер тек бір елдің аясында шешілмейтіні анық. Сондықтан түрлі халықаралық ұйымдар мен ғылыми қауымдастықтар бірлесіп жұмыс істеуге және өзара тәжірибе алмасуға тиіс.
Кездесуде көтерілген тағы бір маңызды мәселе – климаттың өзгеруіне қарсы тұру үшін энергетика мен көлік саласындағы инновациялық шешімдер. Ғалымдар энергия үнемдеуші және жаңартылатын энергия көздерін қолданудың болашақтағы маңыздылығын талқылады. Сонымен қатар, көлік инфрақұрылымын тұрақты әрі экологиялық таза ету мәселелері де маңызды тақырып ретінде қарастырылды. Мысалы, көміртегі шығарындыларын азайту үшін электрлік көлік түрлерін дамыту, дәстүрлі жанармаймен жұмыс істейтін көліктерді экологиялық тұрғыда тиімді түрлермен алмастыру идеялары айтылды.
Жас ғалымдардың инновациялық көзқарастары, әсіресе көліктегі жасыл технологияларға деген қызығушылығы, бұл саладағы ғылыми ізденістердің маңыздылығын тағы да көрсетті. Бұл бағытта халықаралық тәжірибені зерттеу мен оны Қазақстан жағдайына бейімдеу өте маңызды болып табылады.
Климаттың өзгеруі адамдардың денсаулығына да әсер етуде. Қоршаған ортаның ластануы, ауа температурасының көтерілуі және басқа да экологиялық факторлар халықтың денсаулығына теріс әсер ететінін ғалымдар атап өтті. Бұл тақырып бойынша жас ғалымдар медицина саласында климаттың өзгеруінен туындайтын мәселелерді зерттейтін жобаларын ұсынды. Мысалы, ауа ластануы мен жүрек-қан тамырлары ауруларының арасындағы байланысты зерттеу, сондай-ақ климаттың өзгеруі нәтижесінде пайда болатын жаңа аурулармен күресудің жолдарын іздеу мәселелері талқыланды. Бұл бағыттағы зерттеулердің маңыздылығы денсаулық сақтау саласында да экологиялық факторлардың әсерін ескеру қажеттілігін көрсетеді.
Саммиттің маңызды аспектілерінің бірі ғылыми жетістіктерді коммерцияландыру болды. Ғалымдар өздерінің зерттеу жобаларын тек ғылыми саламен шектемей, оларды кәсіпкерлікке айналдыру жолдарын да қарастырды. Гранттық қаржыландыру конкурстары мен ғылыми жобаларды халықаралық деңгейде қаржыландыру мүмкіндіктері туралы талқылаулар жүргізілді. Бұл ретте, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ өкілдері тәжірибелерін бөлісіп, жас зерттеушілер үшін коммерцияландырудың және ғылыми жобаларды халықаралық деңгейде танымал ету жолдарын түсіндірді.
Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ басшылығы мен «Ғылым қоры» АҚ басқарма төрағасы Камиль Ақатов атап өткеніндей, бұл бастамалар жас ғалымдардың ғылыми ізденістерін қаржылық қолдаумен қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың жобаларын кең ауқымда таныту үшін маңызды. Сонымен қатар, халықаралық ынтымақтастық аясында қаржыландыру және ғылыми жобаларды халықаралық деңгейде жүзеге асыру мүмкіндіктері кеңейтілуде.
Шара барысында халықаралық ғылыми қауымдастықтың тәжірибесі мен өзара ынтымақтастықтың маңызы ерекше атап өтілді. Халықаралық ғылыми-технологиялық орталығының атқарушы директоры Дэвид Клив және ЮНЕСКО-ның аймақтық кеңсесінің жетекшісі Мақсат Байбеков өз сөздерінде ғылыми ынтымақтастықты нығайту және оны жаһандық мәселелерді шешу үшін тиімді қолдану жолдарын талқылады. Жапония ғалымдары, атап айтқанда, Хоккайдо университетінің докторы Тошихико Ямада мен Цубака университетінің профессоры Такаши Ниномия өздерінің Қазақстанмен ынтымақтастығы туралы тәжірибелерімен бөлісті. Олар климаттың өзгеруі мен тұрақты даму мәселелеріне қатысты өздерінің елдеріндегі тәжірибелерін ұсынып, Қазақстан мен басқа да Орталық Азия елдері үшін үлгі боларлық шешімдерді ұсынды.
Климаттың өзгеруі мен экологиялық дағдарысқа қарсы күрес мақсатында сарапшылар мен ғалымдар өздерінің ұсынып отырған шешімдерін нақты қадамдармен жүзеге асыру қажеттігін атап өтті. Бұл шара түріндегі кездесулер тек теориялық талқылаулардан ғана тұрмай, нақты әрекеттерге көшуге ықпал етуі тиіс. Жас ғалымдар, өз кезегінде, ғылыми зерттеулер арқылы климаттың өзгеруіне қарсы күресте жаңа идеялар мен тәсілдер ұсыну арқылы әлемдік деңгейде бәсекеге қабілетті ғылыми қауымдастықты қалыптастыруға үлес қосуға дайын екендіктерін білдірді.
Жас ғалымдар мен ғылыми қауымдастықтың өкілдері бірлесіп климаттың өзгеруі, экологиялық тұрақтылық және әлеуметтік әділетті көшу мәселелеріне қатысты шешімдер іздеуге белсенді түрде қатыса отырып, Қазақстанның ғылыми әлеуетін күшейтіп, халықаралық аренада да еліміздің орнықты даму стратегияларын алға жылжытуға үлкен ықпал етуде.